Ομοιόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί
΄Εχουμε δύο κατηγορίες: α) την παράθεση και β) την επεξήγηση.
α)Η παράθεση προσδιορίζει ένα ουσιαστικό και του δίνει ένα χαρακτηριστικό που το ξεχωρίζει από άλλα όμοια,
π.χ.Συχνά μιλάει για τη Σοφία, την αδελφή του.
Η παράθεση συμφωνεί πάντοτε ως προς την πτώση με το ουσιαστικό που προσδιορίζει, π.χ. Έζησε πολλά χρόνια στα Ιωάννινα, την πρωτεύουσα της Ηπείρου. - Κάηκε το δάσος, ο πνεύμονας της πόλης μας.
Γενικότερο προς συγκεκριμένο
β)Η επεξήγηση προσδιορίζει ένα ουσιαστικό και το επεξηγεί κάνοντας πιο συγκεκριμένη μια γενικότερη και αόριστη έννοια,
π.χ. Του πρόσφερε ένα υπέροχο δώρο, ένα αυτοκίνητο.
Πριν από την επεξήγηση μπορεί να προταχθεί το δηλαδή,
π.χ. Του πρόσφερε ένα υπέροχο δώρο, δηλαδή ένα αυτοκίνητο.
συγκεκριμένο προς Γενικότερο
Η διαφορά μεταξύ παράθεσης και επεξήγησης είναι ότι στην παράθεση η έννοια του προσδιοριζόμενου είναι στενότερη (πιο ειδική, Σωκράτης) από την έννοια αυτού που το προσδιορίζει(ο φιλόσοφος), ενώ στην επεξήγηση συμβαίνει το αντίθετο.
1)Να εντοπίσετε τα ουσιαστικά στα οποία είναι ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί
τα υπογραμμισμένα ουσιαστικά και να επισημάνετε ποια από τα υπογραμμισμένα
λειτουργούν ως παράθεση(πιο γενική έννοια) και ποια ως επεξήγηση(πιο
ειδική έννοια):
α)Ένα πράγμα ήθελε, την ησυχία του.
β)Ο Γιώργος, ο φίλος μου, έφυγε.
γ)Ο Παπαδόπουλος, ο καθηγητής, πήρε σύνταξη.
δ)΄Εκαψαν το δάσος, το οξυγόνο του χωριού μας.
ε)Της επιφύλαξε μια έκπληξη, ένα όμορφο φόρεμα.
στ)΄Ολοι χειροκρότησαν τον Κώστα Καραλή, τον μαέστρο.
ζ)Ο στιχουργός του τραγουδιού, ο Λ. Παπαδόπουλος, ευχαρίστησε το κοινό.
2)Να βρείτε τη σχέση των υπογραμμισμένων ουσιαστικών με το ρήμα της πρότασης (υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο), αφού προσδιορίσετε πρώτα την πτώση τους:
α)Λέρωσε το παντελόνι.
β)Ο κήπος πρασίνισε.
γ)Η ζωγραφική είναι τέχνη.
δ)Η Μαρία διαβάζει ιστορία.
ε)Το ύψος του κτιρίου ήταν μεγάλο.
στ)Οι τοίχοι του σχολείου λερώθηκαν.