Τα μέρη του λόγου

 

Περιεχόμενα

1. 1 ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ  
   1. 1.1 ΑΡΘΡΑ
   2. 1.2 ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
   3. 1.3 ΕΠΙΘΕΤΑ
   4. 1.4 ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
   5. 1.5 ΡΗΜΑΤΑ
   6. 1.6 ΜΕΤΟΧΕΣ
   7. 1.7 ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
   8. 1.8 ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
   9. 1.9 ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
   10. 1.10 ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΑ

ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ  

ΚΛΙΤΑ  ΑΡΘΡΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΕΠΙΘΕΤΟ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ ΡΗΜΑ ΜΕΤΟΧΗ

ΑΚΛΙΤΑ  ΕΠΙΡΡΗΜΑ ΠΡΟΘΕΣΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΠΙΦΩΝΗΜΑ

ΑΡΘΡΑ
Μπαίνουν μπροστά από τα ουσιαστικά, τα επίθετα, τις κλιτές μετοχές και ορισμένες αντωνυμίες.
ΟΡΙΣΤΙΚΟ	ΑΟΡΙΣΤΟ
ο, η, το	ένας μια, ένα

 

 

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Δηλώνουν: πρόσωπα (θείος, Πέτρος) ζώα (σκύλος) τόπους (Αθήνα, Ελλάδα) πράγματα (δέμα, γραμματόσημα) ενέργειες (αποστολή) καταστάσεις (ησυχία) ιδιότητες (ταχύτητα, ασφάλεια)
Κύρια ονόματα:Φανερώνουν ένα ορισμένο πρόσωπο, τόπο ή ζώο. Κοινά ονόματα:Φανερώνουν γενικά πρόσωπα, τόπους, ζώα ή πράγματα, ενέργεια, κατάσταση, ιδιότητα.
Αρσενικά	Θηλυκά	Ουδέτερα
-ος, -ης, -ας	-η, -α, -ού	-ο, -ι, -α, -ας, -ος

 

ΕΠΙΘΕΤΑ
Συνοδεύουν τα ουσιαστικά και μας λένε κάθε φορά πως ακριβώς είναι τα ουσιαστικά, δηλαδή τι ποιότητα ή ιδιότητα έχει. Έχουν τρία γένη, αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο γιατί παίρνουν το γένος των ουσιαστικών που προσδιορίζουν.
Καλός, καλή, καλό-βαθύς, βαθιά, βαθύ-σταχτής, σταχτιά, σταχτί, ζηλιάρης, ζηλιάρα, ζηλιάρικο κ.λ.π.
ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ
Σε	Παραδείγματα	Εξαιρέσεις
-ος, -η, -ο	όμορφος, όμορφη, όμορφο
-ος, -α, -ο	ωραίος, ωραία, ωραίο
-ος, -ια, -ο	μέτριος, μέτρια, μέτριο
-ύς, -ιά, -ύ	βαθύς, βαθιά, βαθύ
-ής, -ια, -ί	σταχτής, σταχτιά, σταχτί
-ής, -α, -ικο	γκρινιάρης, γκρινάρα, γκρινιάρικο
-άς/-ής, -ου, -άδικο/-ούδικο/-ήδικο	υπναράς, υπναρού, υπναράδικο/-ούδικο καβγατζής, καβγατζού, καβγατζήδικο
-ων, -ουσα, -ον	ενδιαφέρων, ενδιαφέρουσα, ενδιαφέρον
-ων/ονας, -ον	ευγνώμων, ευγνώμων, ευγνώμον
-υς, -εία, -ύ	ευθύς, ευθεία, ευθύ
-ης, -ης, -ες	ακριβής, ακριβής, ακριβές
	πολύς, πολλή, πολύ
-ικός	Ευγενικός, φιλικός…	Θηλυκός, δανεικός
-ιμος	Νόμιμος, χρήσιμος…	Άσχημος, έτοιμος..
-ινός	Βραδινός, αληθινός...	Ελεεινός, σκοτεινός..
-ινος	Μάλλινος, ξύλινος…
-ιος	Άγιος, ουράνιος…	Άδειος, βόρειος…
-ίσιος	Βουνίσιος, παλικαρίσιος.	Ημερήσιος, γνήσιος..
-ωπός	Πρασινωπός, αγριωπός...
-ωτός	Φουντωτός, καμαρωτός...

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Μπαίνουν αντί για ονόματα
Προσωπικές	α)Εγώ, εσύ, αυτός, εμείς, εσείς, αυτοί, εμένα, αυτών… β) μου, σε …
Κτητικές	α)Δικός μου, δική μου, δικό μου… β) μου, σου, του, της, μας, σας, τους …
Αυτοπαθείς	Τον εαυτό μου, τον εαυτό σου, τον εαυτό του, τον εαυτό της …
Οριστικές	α)Ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο, τους ίδιους… β) μόνος μου, μόνη μου, μόνοι τους ...
Δεικτικές	α)αυτός, αυτή, αυτό… β)ετούτος, ετούτη, ετούτο… γ)εκείνος, εκείνη, εκείνο… δ)τέτοιος, τέτοια, τέτοιο… ε)τόσος, τόση, τόσο…
Αναφορικές	α)που β)ο οποίος, η οποία, το οποίο… γ)όποιος, όποια, όποιο… δ)Όσος, όση, όσο… ε)ό,τι
Ερωτηματικές	α)τι β)ποιος, ποια, ποιο… γ)πόσος, πόση, πόσο…
Αόριστες	α)ένας, μια, ένα… β)κανένας, καμιά, κανένα… γ)κάθε- καθένας, καθεμιά, καθένα… δ)κάποιος, κάποια, κάποιο… ε)κάμποσος, κάμποση, κάμποσο… στ)μερικοί, μερικές, μερικά… ζ)άλλος, άλλη, άλλο… η)κάτι-κατιτί θ)καθετί ι)τίποτε-τίποτα κ)ο δείνα, η δείνα, το δείνα    ο τάδε, η τάδε, το τάδε

 

 

ΡΗΜΑΤΑ
Φανερώνουν ότι κάποιος κάνει κάτι ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ	ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
-ω, -ίζω, -ώνω, -αίνω, -εύω	-ομαι, -ιέμαι
Α΄ Συζυγία
Ενεστώτας:δένω Παρατατικός:έδενα Αόριστος:έδεσα Στιγμ. Μέλλοντας:θα δέσω Εξακ. Μέλλοντας:θα δένω Παρακείμενος:έχω δέσει Υπερσυντέλικος:είχα δέσει Συντ. Μέλλοντας:θα έχω δέσει	Ενεστώτας:δένομαι Παρατατικός:δενόμουν Αόριστος:δέθηκα Στιγμ. Μέλλοντας:θα δεθώ Εξακ. Μέλλοντας:θα δένομαι Παρακείμενος:έχω δεθεί Υπερσυντέλικος:είχα δεθεί Συντ. Μέλλοντας:θα έχω δεθεί
Β΄ Συζυγία
Ενεστώτας:αγαπώ Παρατατικός: αγαπούσα Αόριστος:αγάπησα Στιγμ. Μέλλοντας:θα αγαπήσω Εξακ. Μέλλοντας:θα αγαπώ Παρακείμενος:έχω αγαπήσει Υπερσυντέλικος:είχα αγαπήσει Συντ. Μέλλοντας:θα έχω αγαπήσει	Ενεστώτας:αγαπιέμαι Παρατατικός:αγαπιόμουν Αόριστος:αγαπήθηκα Στιγμ. Μέλλοντας:θα αγαπηθώ Εξακ. Μέλλοντας:θα αγαπιέμαι Παρακείμενος:έχω αγαπηθεί Υπερσυντέλικος:είχα αγαπηθεί Συντ. Μέλλοντας:θα έχω αγαπηθεί

 

ΜΕΤΟΧΕΣ
Προέρχεται από τα ρήματα και κλίνεται όπως το επίθετο
Ενεργητική	Παθητική
( παίζω) = παίζοντας (γελώ) = γελώντας	(δένω) = δεμένος (κρύβω)=κρυμμένος (όταν ο χαρακτήρας είναι π, β, φ, πτ, φτ)

 

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
Άκλιτες λέξεις που συνοδεύουν τα ρήματα και φανερώνουν τόπο, χρόνο, ποσό…
Τοπικά	Πού;	Εδώ, εκεί, επάνω, κάτω, μέσα, έξω, πίσω, αυτού, αλλού…
Χρονικά	Πότε;	Τώρα, πριν, χτες, αύριο, φέτος, ποτέ, κάπου κάπου…
Τροπικά	Πώς;	Όπως, έτσι, αλλιώς, καθώς, μαζί, όμορφα,  ήσυχα, σαν…
Ποσοτικά	Πόσο;	Όσο, τόσο,  περισσότερο, λίγο, πιο, αρκετά, κάμποσο…
Βεβαιωτικά	Ναι	Ναι, μάλιστα, βέβαια, σωστά…
Αρνητικά	Όχι	Όχι, δεν, μην, όχι βέβαια

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

Άκλιτες λέξεις που μπαίνουν μπροστά από άλλες λέξεις και φανερώνουν μαζί τους τόπο, χρόνο, στέρηση, αιτία, τρόπο, ποσό…

Με, σε, για, ως, προς, μετά, παρά, αντί, από, κατά, δίχως, χωρίς, ίσαμε.

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
Άκλιτες λέξεις που συνδέουν λέξεις ή προτάσεις
Συμπλεκτικοί	και, κι, ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ.
Διαχωριστικοί	ή, είτε.
Αντιθετικοί	μα, παρά, αλλά όμως, ωστόσο, ενώ, αν και, μολονότι, μόνο.
Αποτελεσματικοί	λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, που.
Επεξηγηματικός	δηλαδή.
Ειδικοί	πως, που, ότι.
Χρονικοί	όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν (να), μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, όποτε.
Αιτιολογικοί	γιατί, επειδή, αφού.
Υποθετικοί	αν, σαν, άμα.
Τελικοί	να, για να.
Διστακτικοί	μην, μήπως.
Συγκριτικός	παρά.

ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΑ

Άκλιτες λέξεις που φανερώνουν θαυμασμό, πόνο, έπαινο, απορία, λύπη, χαρά, ευχή..

Α!, ο!, ποπό!, μπα! ,αχ!, οχ!, ω!, αλίμονο!, μπράβο!, εύγε!, μπα!, χα, χα, χα!, μακάρι!…